کرسی ترویجی «راهبردهای قرآنی مقاومت با توجه به جایگاه ژئوپلتیک انقلاب اسلامی» به همت معاونت پژوهش جامعه الزهرا علیهاالسلام و با همکاری پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در پژوهشگاه حضرت معصومه علیهاالسلام برگزار شد.

 

در این جلسه خانم زهرا فخر روحانی به ارائه این کرسی پرداخت و حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمد علی محمدی به عنوان ناقد در جلسه حضور داشت.

در ابتدای جلسه، سرکار خانم ناهید موحدی دبیر علمی جلسه گزارشی از همایش ملی «مقاومت اسلامی از نگاه قرآن کریم» در جامعه الزهرا علیهاالسلام ارائه کرد و در ادامه، سرکار خانم فخر روحانی به ارائه مقاله «راهبردهای قرآنی مقاومت با توجه به جایگاه ژئوپلتیک انقلاب اسلامی» پرداخت.

استاد جامعه الزهرا علیهاالسلام ضمن اشاره به تعریف مقاومت و مؤلفه‌های قدرت نرم در برابر تهاجم نرم و کاربست‌های این واژه در قرآن کریم اظهار داشت: مقاومت نقطه مقابل پافشاری‌های غیرمعقولانه و لجبازی‌های غیرمنطقی است.

فخر روحانی با بیان اینکه مقاومت پافشاری منطقی بر اساس ارزش‌ها و ‏اصول است، افزود: خداوند این نوع پافشاری را چنان به رسمیت شناخته که در آیه ۱۰ سوره مبارکه فتح، همراهی با پیامبر گرامی اسلام صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم را به منزله بیعت با خود برشمرده است.

وی یادآور شد: در قرآن کریم، واژه‌هایی همچون صبر، استقامت و جهاد با واژه مقاومت، تقارب معنایی دارند. افزون بر این، کاربست‌های این واژه در قرآن بیانگر آن است که مقصود قرآن کریم از مقاومت محدود به عرصه نظامی نبوده بلکه هرگونه ایستادگی اعتقادی،‌ اخلاقی، تربیتی و فرهنگی را در برمی‌گیرد.

 

این پژوهشگر جامعه الزهرا علیهاالسلام یادآور شد: صبر به معنای مقاومت آدمی، در راه تکامل در برابر انگیزه‌های شرآفرین، فسادآفرین و انحطاط آفرین است، همچنین راهبرد، معادل فارسی واژه استراتژی (strategy) است و عناصر کلیدی راهبرد عبارتند از: شناسایی توانایی‌ها و ضعف‌های خود و رقیب (دشمن) و همچنین کسب مزیت رقابتی پایدار (وجه تمایز و برتری).

فخر روحانی بیان داشت: «راهبرد»، «استراتژی» یا «تاکتیک» به معنای «برنامه‌ریزی جهت رسیدن به اهداف؛ راه‌های رسیدن به اهداف برنامه» است و منظور از «اهداف» نیز عبارت از «استراتژی‌هایی» است که برای نیل به مقصود، برنامه‌ریزی می‌شوند.

وی با بیان اینکه مقاومت در قرآن کریم دارای اقسامی است، گفت: یکی از قسم های مقاومت در قرآن کریم، «مقاومت فرهنگی» است که در آیات صد سوره مبارکه نساء و ۴۰ سوره مبارکه حج به آن اشاره شده است.

استاد جامعه الزهرا علیهاالسلام ادامه داد: طبق بیان مقام معظم رهبری مدظله العالی، وقتی گفته می‌شود مقاومت، فوراً ذهن به سمت مفهوم مقاومت نظامی و امنیتی منتقل می‌شود، حال آنکه مقاومت فرهنگی از آن بالاتر است، رهبر معظم انقلاب در تاریخ ۱۸ مهر ۸۵ فرمودند: «حصار فرهنگی، خاکریز فرهنگی اگر در کشور سست باشد، همه چیز از دست خواهد رفت».

وی دومین قسم مقاومت از دیدگاه قرآن کریم را «مقاومت اقتصادی» برشمرد که سوره نساء/ ۵؛ سوره توبه/ ۷۵؛ سوره صف/۱۰- ۱۲ به این نوع مقاومت اشاره شده است.

وی همچنین «مقاومت امنیتی: سوره نساء/۱۰۲»، «مقاومت سیاسی: سوره انفال/۵۸» و «مقاومت نظامی: سوره انفال/۶۰» را از دیگر انواع مقاومت در قرآن کریم دانست و در ادامه به الزامات پایداری و مقاومت از جمله معرفت و بصیرت، ایمان و اعتقاد، تداوم و استمرار و غیره اشاره کرد و به تحلیل و بررسی آن پرداخت.

در ادامه حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمدی، دبیر همایش ملی «مقاومت اسلامی از نگاه قرآن کریم» به نقد این ارائه پرداخت و با توجه به ساختار علمی یک چکیده، که در ۸ محور (عنوان، موضوع، مسأله، ضرورت، هدف، روش، نتیجه، نوآوری) می توان مطرح شود، نقدهایی را به این مقاله وارد کرد.

ناقد این کرسی افزود: عنوان مقاله باید تبیین شود و با متن، به صورت کامل مطابقت داشته باشد. از این رو باید راهبردهایی که از قرآن استخراج شده است، تبیین شود.

وی ادامه داد: لزوم بیان کامل از موضوع مقاله، که مربوط به کدام حیطه است. مثلاً اگر از چیستی یا چگونگی و یا موارد دیگر صحبت می شود، به طور واضح تبیین شود. مناسب بود که واژه «راهبرد» تعریف می شد.

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدی تصریح کرد: نباید مسأله با پرسش خلط نشود. در مسأله باید مشخص شود که چه مشکلی وجود دارد که می خواهیم حلّ کنیم

وی همچنین یادآور شد: در بیان «اهمیت»به دنبال این هستیم که یک تحقیق چه نتایج و ابعادی دارد ولی در «ضرورت» به دنبال این هستیم که آیا در زمان و مکان فعلی، این مبحث لازم است مطرح شود یا خیر؟ از این رو، در مباحث علمی، باید هم اهمیت و هم ضرورت بحث ارائه شود.

دبیر همایش ملی «مقاومت اسلامی از نگاه قرآن کریم» با بیان اینکه اهداف تحقیق باید جزئی، کاربردی و دست یافتنی باشد، گفت: این که راهبردهای قرآنی، از قرآن استخراج شده؛ از کدام روش بهره برده شده است؟ تفسیر استخراجی است یا استنطاقی، استطرادی و یا استشهادی؟ سؤالاتی است که باید پاسخ داده شود.

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدی در پایان عنوان کرد: مناسب بود که فقط به مبحث راهبردها پرداخته می‌شد و دسته‌بندی‌هایی در این زمینه انجام می‌شد. مثلا در سه بخش راهبردهای بینشی، گرایشی و رفتاری تبیین می‌شد.

در ادامه جلسه خانم فخر روحانی به ارائه نظرات کوتاهی درباره نقدها و به نوعی پذیرش این نقدهای منصفانه پرداخت.

در پایان جلسه به سؤالات شرکت‌کنندگان پاسخ داده شد.